Bà Takaichi Sanae trở thành nữ thủ tướng đầu tiên trong lịch sử Nhật Bản, nhưng phụ nữ Nhật Bản lại tự hỏi: Liệu có gì thay đổi?
Theo Hãng tin Reuters, ngày 21-10, bà Takaichi Sanae chính thức nhậm chức, trở thành nữ thủ tướng đầu tiên trong lịch sử Nhật Bản - một dấu mốc mang tính biểu tượng trong nền chính trị lâu nay do nam giới chi phối.
Tuy nhiên việc bà chỉ bổ nhiệm hai phụ nữ vào nội các cùng lập trường bảo thủ khiến nhiều người nghi ngờ liệu cột mốc này có thực sự mở đường cho bình đẳng giới hay không.
Nội các nhiều nam giới, trái ngược với hứa hẹn "như các nước Bắc Âu"
Ngay sau khi nhậm chức, bà Takaichi công bố nội các gồm 19 thành viên, chỉ có hai nữ bộ trưởng - tương tự chính phủ tiền nhiệm, trái ngược với cam kết trước đó rằng tỉ lệ nữ giới trong các vị trí cấp cao sẽ "không thấp hơn đáng kể so với các nước Bắc Âu".
Giáo sư Tohko Tanaka, chuyên gia về truyền thông và giới tính tại Đại học Tokyo, nhận xét: "Thành phần nội các mà bà Takaichi công bố đã phản bội lời hứa đó ngay từ đầu. Đây là điều cực kỳ đáng thất vọng và không mang lại hy vọng nào cho việc trao quyền cho phụ nữ".
Tân Thủ tướng Nhật Bản Takaichi Sanae - truyền nhân của AbenomicsĐỌC NGAY
Khi được hỏi về sự mất cân bằng giới trong nội các, bà Takaichi khẳng định ưu tiên của mình là "trao cơ hội bình đẳng" và "chọn người phù hợp nhất cho từng vị trí".
Tuy nhiên thực tế cho thấy chỉ 13% nghị sĩ thuộc Đảng Dân chủ Tự do (LDP) là nữ, và đảng này đặt mục tiêu nâng tỉ lệ lên 30% vào năm 2033.
Trong lịch sử, tỉ lệ nữ giới trong các nội các Nhật Bản chưa bao giờ vượt 30%, trong khi ở các quốc gia Bắc Âu con số này dao động từ 36% tại Đan Mạch đến 61% tại Phần Lan.
Theo báo cáo khoảng cách giới toàn cầu mới nhất của Diễn đàn kinh tế thế giới, Nhật Bản xếp thứ 118 trong số 148 quốc gia, thấp nhất trong nhóm G7, với chưa đến 16% nghị sĩ Quốc hội và 10% bộ trưởng là phụ nữ.
Nhà nữ quyền Chizuko Ueno, 77 tuổi, nhận xét: "Việc Nhật Bản có nữ thủ tướng đầu tiên không khiến tôi vui mừng. Bà ấy xem mình như Margaret Thatcher của Nhật Bản, và phụ nữ Anh sau thời Thatcher đều hiểu rằng có lãnh đạo nữ không đồng nghĩa với nữ quyền".
Đường lối bảo thủ và liên minh với đảng cực hữu
Theo Reuters, bà Sanae Takaichi không được xem là người tiên phong cho quyền phụ nữ tại Nhật Bản do gắn bó chặt chẽ với đường lối bảo thủ xã hội của đảng Dân chủ Tự do (LDP). Các cuộc thăm dò cho thấy bà được ưa chuộng hơn trong nam giới so với nữ giới.
Giáo sư Yayo Okano, chuyên gia lý thuyết chính trị nữ quyền tại Đại học Doshisha, nhận định với NBC News: "Bà ấy là một phụ nữ ủng hộ mô hình gia trưởng của LDP, nơi đàn ông được kỳ vọng làm việc cật lực ở trung tâm xã hội, còn phụ nữ đảm nhận vai trò hỗ trợ bằng công việc chăm sóc không lương".
Một ví dụ là việc bà Takaichi bảo vệ quy định pháp lý buộc các cặp vợ chồng phải dùng chung họ sau khi kết hôn, trong hơn 90% trường hợp, người vợ phải lấy họ chồng.
Theo các nhà phê bình, trong đó có giới doanh nghiệp và một số thành viên LDP theo khuynh hướng tự do, quy định này gây bất lợi cho sự nghiệp phụ nữ. Ngược lại, phe bảo thủ xem đây là cách bảo vệ "sự thống nhất gia đình".
Nhật Bản có nữ thủ tướng đầu tiên trong lịch sửĐỌC NGAY
Bà Sanae Takaichi được xem là một chính trị gia bảo thủ cứng rắn, phản đối hôn nhân đồng giới và ủng hộ quy định chỉ nam giới được quyền kế vị ngai vàng trong hoàng gia Nhật Bản.
Để củng cố vị thế thủ tướng, đảng Dân chủ Tự do (LDP) đã liên minh với Đảng Đổi mới Nhật Bản (Ishin) - một đảng cực hữu.
Theo giáo sư Yoko Otsuka, chuyên ngành chính sách phúc lợi và giới tính tại Đại học Ritsumeikan, các chính sách an sinh xã hội của hai đảng này có thể làm suy giảm hỗ trợ dành cho những nhóm yếu thế như cha mẹ đơn thân hay phụ nữ thu nhập thấp.
Theo NBC News, dù mang quan điểm bảo thủ, bà Takaichi vẫn thúc đẩy một số chính sách liên quan đến sức khỏe phụ nữ. Bà từng chia sẻ công khai trải nghiệm cá nhân về các triệu chứng mãn kinh và kêu gọi nâng cao nhận thức để "đàn ông hiểu rõ hơn khi phụ nữ gặp khó khăn".
Tuy nhiên trọng tâm chiến dịch tranh cử của bà lại nằm ở các vấn đề kinh tế và quốc phòng. Là học trò của cố Thủ tướng Shinzo Abe, bà Takaichi theo đuổi chính sách tăng chi tiêu quốc phòng, kiểm soát nhập cư chặt chẽ và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Dù vậy giảng viên Tiina Airaksinen tại Đại học Helsinki (Phần Lan) nhận định rằng bà Takaichi và nữ Bộ trưởng Tài chính Satsuki Katayama vẫn mang ý nghĩa biểu tượng trong đời sống chính trị Nhật Bản: "Bà ấy không thể thay đổi toàn bộ xã hội ngay lập tức, nhưng có thể là người khởi đầu cho sự thay đổi đó".
Tương lai chính trị mông lung
Theo NBC News, tương lai chính trị của bà Takaichi không hoàn toàn chắc chắn sau khi đảng Komeito rút khỏi liên minh với LDP.
Ngay cả với liên minh mới với Đảng Ishin, bà vẫn đối mặt với thế yếu trong quốc hội, khi LDP mất nhiều ghế trong các cuộc bầu cử gần đây do bê bối tham nhũng và chi phí sinh hoạt tăng cao.
Do đó nhiệm kỳ của bà có thể ngắn ngủi, tương tự người tiền nhiệm Shigeru Ishiba, chỉ cầm quyền một năm. “Bà ấy bắt đầu nhiệm kỳ trong tư thế của một lãnh đạo đã bị suy yếu”, nhà quan sát Jeff Kingston (Đại học Temple) nhận định.
Tuần tới bà Takaichi sẽ có thử thách ngoại giao đầu tiên với chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Donald Trump - lần đầu tiên ông trở lại châu Á kể từ khi tái đắc cử.
Ông Trump dự kiến thăm Malaysia và Nhật Bản trước khi đến Hàn Quốc dự hội nghị thượng đỉnh các nền kinh tế châu Á - Thái Bình Dương.
Đọc bài gốc tại đây.