Phân luồng học sinh sau THCS: 'Nghẽn' từ chính sách đến nhận thức

Sau 7 năm triển khai Đề án giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh giai đoạn 2018–2025, Hà Nội mới chỉ đạt kết quả khiêm tốn: phần lớn học sinh sau THCS vẫn chọn học tiếp THPT, tỷ lệ rẽ hướng học nghề chỉ chiếm vài phần trăm mỗi năm.

PGS.TS. Lê Minh Nguyệt - Trường ĐH Sư phạm Hà Nội cho biết, đơn vị vừa có nghiên cứu về việc phân luồng học sinh sau THCS tại Hà Nội. Kết quả cho thấy, tỉ lệ học sinh tốt nghiệp THCS tiếp tục học THPT ở Hà Nội hằng năm rất lớn nhưng có năm chỉ có hơn 1% em chọn học nghề.

Năm 2018, Chính phủ ban hành đề án giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018-2025. Đề án đặt ra mục tiêu phấn đấu đến năm 2025, 40% học sinh sau khi tốt nghiệp THCS tiếp tục học nghề trình độ sơ cấp, trung cấp.

Theo PGS Nguyệt, từ dữ liệu thu thập cho thấy, sau 7 năm triển khai, Hà Nội đã tổng kết, cho thấy hiệu quả phân luồng, hướng nghiệp rất thấp.

Năm 2021-2022, toàn thành phố Hà Nội có hơn 110.000 học sinh tốt nghiệp THCS. Trong số đó, khoảng 84% em tiếp tục học THPT công lập và tư thục, 7,1% em học nghề kết hợp văn hoá và có 2,1% em chọn chỉ học nghề.

Số học sinh tốt nghiệp THCS chỉ chọn học nghề qua các năm thấp, có năm chỉ chiếm 1,1%. Năm ngoái, Hà Nội có 133.000 học sinh hoàn thành chương trình lớp 9, đại đa số tiếp tục học THPT và có gần 10% em rẽ hướng học trường nghề.

PGS Nguyệt cho rằng, mục tiêu đề án đặt ra rất cao, kỳ vọng lớn nhưng thực tế triển khai hiệu quả thấp cho thấy có sự bất cập, mâu thuẫn, thậm chí là nghẽn trong phân luồng học sinh.

Nhóm nghiên cứu đã chỉ ra điểm nghẽn lớn, cần được tháo gỡ để triển khai phân luồng hiệu quả hơn.

Thứ nhất là chính sách tiền lương hiện nay dựa vào trình độ đào tạo ban đầu, không tạo cơ hội thăng tiến cho người học.

Theo bảng lương viên chức hiện nay, hệ số của lao động tốt nghiệp trình độ trung cấp là 1,86 (tương đương 4,3 triệu tiền lương), cao đẳng hệ số 2,1 (tương đương 4,9 triệu), trình độ đại học hệ số 2,34 (tương đương gần 5,5 triệu).

Như vậy, học sinh có trình độ cao, có mức lương cao hơn và có cơ hội thăng tiến hơn các trình độ khác. Trong khi đó, các em học trung cấp nghề nếu muốn liên thông các bậc học cũng phải mất rất nhiều thời gian.

"Chưa kể, với xã hội phát triển như hiện nay, trình độ trung cấp, cao đẳng ra trường chưa cung cấp đủ kiến thức, kỹ năng để lao động làm việc. Một số ngành như, giáo viên đã nâng chuẩn, các trường đào tạo trình độ cao đẳng, mầm non đã phải sáp nhập", PGS Nguyệt nói.

Thứ hai là đa số học sinh có mong muốn học lên THPT nên “chốt” 40% em học nghề sau THCS là cứng nhắc. Mỗi học sinh có điều kiện, hoàn cảnh, sự hỗ trợ từ gia đình khác nhau.

Điểm nghẽn thứ 3 theo các chuyên gia là mục tiêu và cách tiếp cận phân luồng học sinh như hiện này còn rất bất cập, chưa đáp ứng được yêu cầu của giáo dục trong thời đại kỷ nguyên số.

Khi phân luồng, chúng ta phải hình dung có những luồng đặc trưng. Ví dụ, luồng học sinh tài năng, năng khiếu, sau THCS có thể vào trường chuyên, lớp chọn để vào đại học tinh hoa, trở thành chuyên gia, nhà khoa học trong các lĩnh vực, chiếm khoảng 10-20%.

Luồng học sinh tiếp tục học THPT, trung tâm GDTX chiếm khoảng 70%. Bên cạnh đó, có những học sinh vì các lý do, chọn đi học nghề, đáp ứng nhân lực phong phú cho thị trường lao động.

Từ thực tế hiện nay, nhóm nghiên cứu của Trường ĐH Sư phạm Hà Nội đề xuất, nghiên cứu, điều chỉnh ngạch và bậc lương viên chức theo hướng đảm bảo thu nhập cũng như cơ hội thăng tiến nghề nghiệp cho người lao động có trình độ trung cấp, cao đẳng nghề. Phía cơ quan quản lý giáo dục cần có giải pháp mạnh mẽ nhằm khẩn trương phổ cập bậc THPT cho học sinh theo tinh thần Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị.

Ngoài ra, phụ huynh, học sinh cũng cần thay đổi nhận thức rằng, không phải yếu kém mới đi học nghề.

.

Đọc bài gốc tại đây.