Thực tế diễn ra trong kỳ tuyển sinh đại học 2025 là minh chứng rõ ràng rằng một cuộc đổi mới nếu thiếu chuẩn bị và thực tiễn có thể dẫn đến thất bại toàn diện.
Với hàng loạt cải cách như quy đổi điểm theo bách phân vị, bỏ xét tuyển sớm và thống nhất nguyện vọng qua hệ thống chung, cùng nhiều điều chỉnh kỹ thuật khác, kỳ tuyển sinh đại học 2025 được kỳ vọng là bước ngoặt trong cải cách tuyển sinh.
Tuy nhiên, thực tế đang cho thấy một sự hỗn loạn toàn diện, khiến thí sinh, phụ huynh và cả các trường rơi vào tình cảnh bối rối, mất phương hướng. Điều này một lần nữa khẳng định cải cách thiếu chuẩn bị và không lắng nghe từ thực tiễn chỉ mang lại thất bại.
Bách phân vị - giải pháp kỹ thuật gây nhiễu loạn tuyển sinh
Một thay đổi gây nhiều tranh cãi là việc Bộ Giáo dục và Đào tạo áp dụng quy đổi điểm theo bách phân vị, thay vì dùng điểm số nguyên gốc như trước đây.
Mục tiêu ban đầu là để đảm bảo công bằng hơn trong xét tuyển giữa các tổ hợp, hạn chế "lệch điểm" giữa các môn, nhưng trên thực tế, điều này chỉ khiến cho cách hiểu về kết quả thi trở nên mù mờ.
Thí sinh không còn nắm rõ mình đang ở đâu trong bảng xếp hạng. Thí sinh chạy đôn chạy đáo, bối rối không biết nên đặt nguyện vọng ở đâu, trong khi các trường cũng như đi trong sương mù.
Các trường đại học thì không thể chắc chắn ngưỡng điểm phù hợp để tuyển được thí sinh như mong muốn.
Vì sao số nguyện vọng xét tuyển đại học năm nay tăng kỷ lục?ĐỌC NGAY
Một điểm đáng báo động khác là số lượng nguyện vọng đăng ký tăng vọt với mức cao nhất từ trước đến nay. Lý do không khó hiểu: thí sinh mất phương hướng, nên đăng ký "thả lưới", càng nhiều càng tốt để "chắc ăn".
Nhưng điều này khiến hệ thống xét tuyển thêm áp lực, mất thời gian, đồng thời tạo ra một hệ quả tiêu cực: nhiều thí sinh đậu thành rớt, rớt thành đậu. Một sự đảo lộn chưa từng có tiền lệ trong tuyển sinh.
Không những thế, lệ phí xét tuyển được thu nhiều lần, theo từng nguyện vọng, nhiều phương thức xét tuyển khác nhau theo quy định của các trường, rồi phải nộp lệ phí choi tất cả nguyện vọng đăng ký trên hệ thống chung của bộ. Điều này gây tốn kém lớn, đặc biệt với thí sinh ở vùng khó khăn.
Một cuộc đổi mới được kỳ vọng sẽ làm nhẹ gánh phụ huynh nhưng rốt cuộc lại làm mọi thứ nặng nề hơn. Hậu quả là cả hệ thống rơi vào trạng thái mơ hồ và bất định, một điều tối kỵ trong tuyển sinh đại học vốn đã đầy áp lực.
Bỏ xét tuyển sớm nhưng vẫn "loạn" tuyển sớm
Một trong những chủ trương được xem là "mạnh tay" của Bộ Giáo dục và Đào tạo trong mùa tuyển sinh năm nay là loại bỏ xét tuyển sớm, với mục tiêu hướng tới sự công bằng, minh bạch, giảm tình trạng "giữ chỗ ảo" và tập trung vào một đợt xét tuyển duy nhất.
Tuy nhiên, trớ trêu thay, dù quá trình xét tuyển chính thức chưa diễn ra, hàng loạt trường đại học vẫn gửi giấy báo trúng tuyển, thư mời nhập học, thậm chí thu học phí hoặc yêu cầu xác nhận nhập học trước thời hạn. Những hành động này vô hiệu hóa hoàn toàn chủ trương của bộ, đẩy kỳ tuyển sinh vào trạng thái "mạnh ai nấy làm".
Thậm chí, khi thời gian xác nhận nhập học theo quy định còn chưa kết thúc, nhiều trường cả công lẫn tư vẫn âm thầm tổ chức xét tuyển bổ sung và báo trúng tuyển luôn cho thí sinh, bất chấp quy định, bất chấp hệ thống chung.
Hệ quả là một cuộc cạnh tranh giành giật thí sinh trắng trợn giữa các trường đại học diễn ra công khai, tạo ra sự hỗn loạn, làm xói mòn niềm tin vào tính nghiêm túc và công bằng của kỳ tuyển sinh.
Sau khi kết thúc đợt 1, hàng loạt trường đại học trên cả nước từ công lập đến tư thục đã công bố xét tuyển bổ sung với số lượng hàng ngàn chỉ tiêu. Đáng chú ý, có trường công tốp đầu lần đầu tiên trong gần 10 năm phải xét tuyển bổ sung; nhiều ngành ở các trường điểm sàn chỉ từ 14 - 15 điểm.
Không thể tiếp tục "thử và sai"
Sự thất bại của mùa tuyển sinh đại học 2025 không đơn thuần là vấn đề kỹ thuật. Đó là hệ quả của một chuỗi quyết sách thiếu đồng bộ, không được chuẩn bị kỹ lưỡng, thiếu khảo nghiệm thực tế và đặc biệt là thiếu sự lắng nghe từ cơ sở.
Để tránh tái diễn tình trạng hỗn loạn như năm nay, thiết nghĩ Bộ Giáo dục và Đào tạo cần nghiêm túc xem xét lại các phương án kỹ thuật mới, đặc biệt là bách phân vị, cho đến khi có đánh giá khoa học rõ ràng, minh bạch và khả thi.
Đơn giản hóa quy trình xét tuyển, giảm lệ phí không cần thiết, tránh làm khổ thí sinh - nhất là các em ở vùng khó khăn.
Truyền thông rõ ràng, dễ hiểu và nhất quán để thí sinh, phụ huynh, và cả các trường nắm bắt được thông tin chính xác, kịp thời.
Cần thể hiện sự cầu thị bằng việc lắng nghe phản hồi từ thực tiễn, đặc biệt là từ các trường đại học và chuyên gia giáo dục, thay vì tiếp tục xây dựng chính sách từ bàn giấy.
Tuyển sinh đại học là bước chuyển quan trọng trong hành trình giáo dục của mỗi người. Không thể biến nó thành một cuộc chơi thử nghiệm vô trách nhiệm.
Đọc bài gốc tại đây.