Tóm tắt tin tức bằng AI giúp đọc nhanh hơn nhưng tiềm ẩn nguy cơ thông tin bị "bóp méo".
Tóm tắt tin tức bằng AI giúp đọc nhanh hơn nhưng tiềm ẩn nguy cơ thông tin bị "bóp méo".
Trong kỷ nguyên số, tóm tắt tin tức bằng trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành công cụ phổ biến, giúp người dùng tiếp cận thông tin nhanh hơn giữa biển tin tức mỗi ngày.
Nhiều tập đoàn công nghệ lớn đã tích hợp AI vào công cụ tìm kiếm và nền tảng đọc tin, cung cấp các bản tóm lược ngắn gọn thay cho việc truy cập trực tiếp vào bài báo gốc.
Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng cách tiếp cận này không những không loại bỏ được tình trạng đưa tin thiếu khách quan, mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro cho cả độc giả lẫn báo chí.
Đầu năm nay, tờ The Guardian công bố một nghiên cứu cho thấy việc thay thế kết quả tìm kiếm bằng các bản tóm tắt do AI tạo ra có thể gây tác động tàn phá đối với truyền thông trực tuyến.
Theo nghiên cứu này, lượng truy cập vào các trang tin tức đã giảm tới 80% khi người dùng chỉ đọc tóm tắt AI mà không nhấp vào nguồn gốc bài viết.
Điều này không chỉ ảnh hưởng đến doanh thu báo chí mà còn làm suy yếu vai trò của các tòa soạn trong việc cung cấp thông tin đầy đủ, có kiểm chứng.
Quan trọng hơn, các chuyên gia truyền thông cho rằng những bản tóm tắt do AI tạo ra không thể đảm bảo tính chính xác và trung lập.
Trong một cuộc phỏng vấn gần đây trên chương trình No Spin News, ông Tim Graham, Giám đốc Phân tích Truyền thông tại Trung tâm Nghiên cứu Truyền thông (Mỹ), nhận định rằng dù là Grok, ChatGPT hay Gemini, các nền tảng AI đều gặp chung một vấn đề là phụ thuộc vào nguồn dữ liệu đầu vào vốn đã có thể mang thiên kiến.
Khi AI coi những nguồn này là đáng tin cậy, sự thiên vị sẽ được tái tạo và khuếch đại trong bản tóm tắt.
Thiên kiến truyền thông vốn là hiện tượng phổ biến, xuất phát từ quan điểm cá nhân, lợi ích kinh tế hoặc định hướng biên tập của từng cơ quan báo chí.
Theo ông Mrinal Chatterjee, Giáo sư tại Viện Truyền thông Đại chúng Ấn Độ, AI hiện nay chưa đủ khả năng lọc những định kiến này.
“Trí tuệ nhân tạo thiếu hiểu biết thông thường và bối cảnh xã hội để nhận diện đâu là thiên vị, đâu là thông tin cân bằng. Việc tích hợp cơ chế lọc định kiến vào AI sẽ cần rất nhiều thời gian”, ông Mrinal Chatterjee nói.
Tiến sĩ Chatterjee cũng nhấn mạnh rằng trách nhiệm cuối cùng vẫn thuộc về con người. Độc giả cần sử dụng kiến thức, trải nghiệm và tư duy phản biện để tự đánh giá thông tin.
Theo ông, sự thiên vị trong truyền thông có thể xuất phát từ hai nguyên nhân: cố ý bị chi phối hoặc sai sót nghề nghiệp. Không phải mọi cơ quan báo chí đều thiên vị, nhưng khả năng này luôn tồn tại.
Để hạn chế rủi ro, độc giả có thể sử dụng các công cụ phân tích thiên kiến truyền thông như AllSides, là nền tảng cung cấp đánh giá xu hướng chính trị và mức độ thiên lệch của nhiều hãng tin trên thế giới.
Gần đây, Nhà Trắng cũng ra mắt cổng thông tin theo dõi sự thiên vị của truyền thông tại Mỹ, công khai các trường hợp đưa tin sai lệch và danh sách những đơn vị tái phạm.
Các chuyên gia cho rằng, AI có thể là công cụ hỗ trợ đọc tin nhanh, nhưng không thể thay thế hoàn toàn việc tiếp cận nguồn gốc bài viết và tư duy phản biện của con người.
Trong bối cảnh thông tin ngày càng phức tạp, khả năng phân tích độc lập vẫn là “lá chắn” quan trọng nhất giúp công chúng tránh bị dẫn dắt bởi sự thiên vị truyền thông.
Đọc bài gốc tại đây.