Người dân nhiều thành phố miền đông Ukraine chuẩn bị cho kịch bản tồi tệ nhất xảy đến, khi lực lượng Nga gia tăng sức ép tiến công.
Ngồi trong văn phòng tòa soạn báo Ridne Misto, tổng biên tập Maksym Zabelya, 38 tuổi, quyết tâm xuất bản tờ báo cuối cùng còn hoạt động ở miền đông Ukraine.
Zabelya cho biết xung đột là điều quá quen thuộc với người dân ở thành phố Myrnohrad, còn được biết đến là Thành phố Hòa bình, kể từ khi phong trào ly khai bùng phát ở vùng Donetsk năm 2014. Nhưng gần đây, khi Nga ngày càng đạt thêm bước tiến trên chiến trường, "chiến tuyến ngày một tiến sát hơn", anh nói.
Myrnohrad liên tục hứng chịu giao tranh, hàng chục tòa nhà và doanh nghiệp bị hư hại nặng vì không kích, nhiều cư dân thiệt mạng dưới mưa bom bão đạn. Và thành phố đang chuẩn bị cho khả năng đối mặt nhiều cuộc tấn công hơn nữa.
"Tình hình ở mặt trận miền đông tồi tệ hơn khá nhiều trong những ngày gần đây", Tổng tư lệnh quân đội Ukraine Oleksandr Syrsky nói, thêm rằng lực lượng Nga đang tập trung vào khu vực Myrnohrad, "cố gắng chọc thủng hàng phòng ngự của chúng tôi bằng cách sử dụng hàng chục xe tăng, thiết giáp".
Zabelya cho biết người dân ở đây đã chịu đựng tình cảnh này suốt 10 năm qua và quen với những rủi ro nơi tiền tuyến. Trên bàn làm việc của anh là nhiều tờ báo Ridne Misto với tiêu đề màu đỏ "Myrnohrad: Cuộc sống bị tấn công", kèm ảnh chụp ba ngôi nhà bị phá hủy sau trận không kích của Nga.
"Chúng tôi đang trải qua cuộc chiến toàn diện. Không còn hy vọng vào ngày mai. Nhiều người đã sơ tán và những người khác đang tìm cách vượt qua", Zabelya nói.
Sau khi kiểm soát thành phố Avdeevka, Nga đang tăng cường tấn công các địa điểm trên tiền tuyến dài khoảng 1.000 km. Theo lệnh của Tổng thống Volodymyr Zelensky, lực lượng Ukraine đang chạy đua củng cố phòng tuyến và tuyên bố sẽ cố gắng cầm cự. Tuy nhiên, quân Nga đang sử dụng bom lượn, tên lửa và pháo hạng nặng với sức tàn phá khủng khiếp để vượt qua hàng rào này.
Cách Avdeevka khoảng 30 km về phía tây bắc, Myrnohrad nằm trong tầm ngắm của Nga. Các thành phố tiền tuyến lân cận như Kostyantynivka, Kramatorsk, Pokrovsk và Slovyansk đều hứng chịu những đợt tấn công mạnh mẽ và liên tục của Nga, khiến người dân địa phương không còn lựa chọn nào khác ngoài sơ tán.
47.000 cư dân trước xung đột ở Myrnohrad giờ chỉ còn một nửa. Những thị trấn, thành phố khác trong khu vực cũng chứng kiến tình cảnh tương tự. Hơn một triệu người đã rời bỏ nhà cửa kể từ khi xung đột bắt đầu cuối tháng 2/2022. Con số này dự kiến tăng thêm khi Nga giành lợi thế nơi chiến tuyến.
"Đối phương đang áp đảo chúng tôi. Chúng tôi pháo kích một lần, họ sẽ đáp trả gấp 5-7 lần", Yuriy Fedorenko, chỉ huy tiểu đoàn máy bay không người Achilles của Ukraine, nói.
Fedorenko và binh sĩ Ukraine ở khu vực Donetsk nói rằng tình hình rất nghiêm trọng xung quanh thành phố Chasov Yar, cách thành trì Bakhmut mà Nga chiếm được vào năm ngoái khoảng 8 km.
Tổng tư lệnh Syrsky cho biết các chỉ huy Nga yêu cầu binh sĩ chiếm được Chasov Yar trước ngày 9/5, ngày kỷ niệm chiến thắng của Liên Xô trước Đức Quốc xã năm 1945, nhằm đảm bảo một chiến thắng mang tính chiến lược và biểu tượng cho Moskva.
Một số binh sĩ Ukraine lo ngại về kịch bản Nga tiến sát ranh giới cực đông của Chasov Yar. Giới phân tích quân sự cảnh báo nếu Nga kiểm soát thành phố, họ có thể tiến quân nhanh chóng và sâu hơn vào vùng Donetsk. Họ cũng cho biết Nga đang tập trung quân dự bị cho trận chiến ở thành phố này.
Nếu Ukraine để mất Chasov Yar, pháo binh Nga có thể nhắm tới các thành phố lân cận như Kostyantynivka, Druzhkivka và Kramatorsk, từ đó tạo chỗ đứng để tiến hành tấn công, theo Fedorenko. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý các đội pháo binh của Ukraine với sự hỗ trợ của UAV gần đây hạ "hàng trăm" quân Nga và tin tưởng rằng họ có thể giữ được Chasov Yar.
Dấu hiệu giao tranh có thể được nhìn thấy ở Kostyantynivka, cách Charsov Yar khoảng 15 km về phía tây, khi nhiều tiếng nổ do đạn pháo và tên lửa liên tục vang lên. Hàng chục tòa nhà và cả ga xe lửa ở thành phố đã bị tên lửa phá hủy.
Một trạm xăng địa phương khuyến nghị khách hàng và nhân viên hạn chế xuất hiện ở khu vực nhất có thể, do "mức độ nguy hiểm do hỏa lực pháo binh và tên lửa ngày càng tăng".
Tại các thành phố khác gần chiến tuyến, đặc biệt là những nơi đóng vai trò trung tâm hậu cần, người dân phải hứng chịu rất nhiều đợt oanh tạc nặng nề kể từ đầu năm nay. Nhiều người thậm chí phải qua đêm trong hầm trú ẩn.
Ngoài bị pháo kích liên tục, dân địa phương còn đối mặt tình trạng thiếu thực phẩm và thuốc men. Thăm khám với bác sĩ rất khó khăn, khi phòng khám và bệnh viện đều chật kín binh sĩ bị thương. Rất nhiều người bị tổn thương tâm lý nghiêm trọng vì chiến tranh.
Tại Myrnohrad, thợ mỏ về hưu Volodymyr cho biết ông luôn cảm thấy căng thẳng, ngủ không ngon và tay run rẩy sau khi bị văng ra khỏi giường vì tòa nhà bên kia đường trúng tên lửa Nga.
"Không ai có thể thoát khỏi cái chết. Nhưng ở đây, bạn có thể cảm nhận nó đang đến rất gần", ông nói.
Volodymyr đã tìm thấy niềm an ủi hiếm hoi ở cửa hàng điện tử nhỏ của bạn ông là Heorhy. Hai người thường chơi cờ với nhau ở đây mỗi buổi chiều. "Nó giúp tôi không còn suy nghĩ về cuộc chiến và không bị run tay nữa", ông nói.
Tại Myrnohrad và những nơi khác ở miền đông Ukraine, hoạt động kinh doanh cũng bị tổn thất nặng nề. Nhiều cửa hàng đã phải đóng cửa dù chưa trúng tên lửa. Vlada và Viktoria, hai người làm việc trong cửa hàng quần áo ở Druzhkivka, cho biết kinh doanh rất ế ẩm.
"Ai sẽ mua quần áo vào lúc này chứ? Chúng tôi thậm chí không đủ tiền mua thực phẩm", Vlada nói.
Một số quán cà phê còn hoạt động cho biết họ phải tắt nhạc và tivi để có thể nghe tiếng còi báo động không kích kịp thời. Các cuộc tụ tập đông người, tiệc tùng và thậm chí cả đám tang không còn diễn ra vì lo ngại nguy cơ bị tấn công.
Nhiều cư dân quyết định sơ tán về phía tây đất nước để tìm kiếm nơi an toàn hơn. Hình ảnh những gia đình di cư chen chúc trên ôtô chất đầy đồ đạc không hiếm thấy trên các tuyến cao tốc. Những người không có xe riêng phải tập trung tới nhà ga Kramatorsk để chờ đợi chuyến tàu đến Kiev.
Oleksiy Reva, 70 tuổi, từng là thị trưởng lâu năm nhất của Bakhmut, cũng đã sơ tán tới thành phố Dnipro ở đông nam đất nước. Ông chia sẻ các trợ lý đôi khi gửi cho ông những hình ảnh về thành phố quê hương, nơi lực lượng Nga đã kiểm soát.
"Tôi không còn nhận ra các con phố ở đấy nữa, dù đó là nơi tôi đã sinh ra, lớn lên và sinh sống gần như cả cuộc đời", ông nói.
Ông vẫn lạc quan rằng Ukraine sẽ giành lại Bakhmut, dù cho rằng chỉ có Chúa mới biết thời điểm đó xảy ra khi nào.
Thanh Tâm (Theo FT, Reuters)
Đọc bài gốc tại đây.