Một số người nhập cư chọn rời khỏi Mỹ, số khác nộp đơn tị nạn hoặc xin cấp quốc tịch, khi ông Trump chuẩn bị nhậm chức nhiệm kỳ hai.
Michel Berrios, 31 tuổi, cựu thủ lĩnh phong trào sinh viên ở Nicaragua, nhập cư Mỹ hợp pháp từ năm 2023 và còn gần một năm nữa mới đến hạn phải rời khỏi nước này. Nhưng việc ông Donald Trump đắc cử tổng thống nhiệm kỳ hai, cùng cam kết trục xuất hàng loạt người nhập cư đã khiến cô đưa ra quyết định khác.
"Tôi từng nghĩ văn hóa ở Mỹ sẽ khác, rồi đột ngột nhận ra rằng mình cũng không được chào đón tại đây", Berrios nói với AP trước khi rời khỏi Mỹ tháng 12/2024.
Các trường hợp như Berrios được truyền thông gọi là "tự trục xuất". Giới chuyên gia nhận định diễn biến phần nào cho thấy những bất ổn và nguy cơ tiềm ẩn trong tương lai đã thúc đẩy ngày càng nhiều người nhập cư ở Mỹ tự tìm lối thoát trước khi ông Trump nhậm chức ngày 20/1.
Berrios có cuộc sống bình thường ở Nicaragua cho đến năm 2018, khi hệ thống an ninh xã hội đất nước có thay đổi, khiến những người về hưu biểu tình phản đối. Các nhóm sinh viên đã hỗ trợ họ. Berrios là thủ lĩnh biểu tình tại ký túc xá một trường đại học ở thủ đô Managua. Chính phủ Nicaragua sau đó coi người biểu tình là "phần tử khủng bố" được nước ngoài hậu thuẫn và trấn áp mạnh tay.
"Tôi luôn sợ họ tìm đến bắt mình", Berrios nói. "Và tôi cho rằng nước Mỹ có thể giúp tôi có được bình yên".
Một người họ hàng của Berrios là công dân Mỹ ở bang California đã bảo trợ để cô nhập cảnh theo chính sách của Tổng thống Joe Biden dành cho người đến từ Cuba, Haiti, Nicaragua và Venezuela. Họ có thể nộp đơn xin tị nạn trực tuyến, thời hạn hai năm, và tìm việc làm tại Mỹ, nhưng phải tự túc chi phí nếu được chấp thuận.
Berrios đến Mỹ khi các chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ bắt đầu tăng tốc. Cô làm việc tại một cửa hàng sửa chữa ôtô, cùng với những người ủng hộ ông Trump. Các bình luận bài nhập cư từ đồng nghiệp ngày càng nhiều, khiến cô thấy khó chịu.
"Tôi đã phải lẩn trốn 5 năm ở Nicaragua, thay đổi thói quen, không về thăm gia đình hay bạn bè", Berrios nói, thêm rằng "sự bất an đã trở lại" khi ông Trump đắc cử, với một trong những cam kết là trục xuất hàng loạt người nhập cư trái phép.
Lo ngại như vậy là điều thường thấy ở những người không có trạng thái hợp pháp về dài hạn, theo Melanie Nezer, phó chủ tịch tổ chức phi chính phủ Ủy ban Tị nạn Phụ nữ, chuyên bảo vệ quyền của phụ nữ, trẻ em và thanh niên phải sơ tán vì xung đột hoặc khủng hoảng.
Bà Nezer cho biết khoảng 1 triệu người nhập cư ở Mỹ chỉ có trạng thái bảo hộ tạm thời, cho phép họ ở lại Mỹ trong thời gian chờ duyệt hồ sơ, và khoảng 500.000 người ở Mỹ nhờ chương trình áp dụng với người dân từ 4 nước giống như trường hợp của Berrios. Ông Trump muốn nhắm đến cả hai nhóm này.
Maynebel Quevedo, sống ở Denver, bang Colorado, không muốn bị coi là "kẻ phá luật" chỉ vì anh đến từ Venezuela. Thanh niên 28 tuổi đã nộp đơn xin tị nạn sau khi đến Mỹ hồi tháng 8/2023. Quevedo không có tiền án tiền sự, nhưng vẫn lo ngại về cảnh báo trục xuất hàng loạt từ ông Trump.
"Chúng tôi ở đây để làm điều tốt, và mong có một cơ hội", Quevedo nói với Denver Post.
Quevedo thuộc nhóm người nhập cư đang đánh giá những thay đổi trong chính sách của Nhà Trắng ảnh hưởng thế nào đến cuộc sống và triển vọng ở lại Mỹ của họ. Nhóm này đang cân nhắc nhiều lựa chọn, như trình diện Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Mỹ (ICE) để được trục xuất, tìm cách trở về quê nhà hoặc tị nạn ở Canada.
Số khác gấp rút nộp đơn xin tị nạn, giấy phép làm việc hoặc xin quốc tịch Mỹ, như Alberto Bejarano, 48 tuổi, đến từ Venezuela. "Nơi này là nhà của tôi", ông Bejarano, sống tại Denver từ tháng 3/2018, nói.
"Họ tin rằng nếu nộp đơn hay làm thủ tục giấy tờ nào đó trước ngày ông ấy nhậm chức, mọi thứ có thể ổn thỏa", luật sư Ashley Cuber, nhà sáng lập công ty luật El Refugio Immigration Law ở Aurora, bang Colorado, nói.
Sau khi đắc cử, ông Trump đã chọn cựu giám đốc ICE Tom Homan, quan chức có quan điểm cứng rắn trong nhập cư, làm "ông trùm biên giới" phụ trách nỗ lực trục xuất. Đội ngũ cố vấn được cho là đang soạn các sắc lệnh để Tổng thống đắc cử triển khai kế hoạch ngay ngày nắm quyền đầu tiên. Cố vấn hàng đầu Stephen Miller cuối năm 2024 tuyên bố ông Trump sẽ hành động "với tốc độ ánh sáng", trục xuất lên tới 1 triệu người một năm.
"Nếu muốn tự trục xuất thì hãy làm đi, vì chúng tôi biết bạn là ai và chúng tôi sẽ tìm đến bạn", ông Homan nói.
Trở về Nicaragua không phải lựa chọn. Do đó, Berrios quyết định đến Ireland, nơi một số người bạn của cô trong phong trào sinh viên đang sinh sống.
Hệ thống xin tị nạn của Liên minh châu Âu hầu hết đã được chuẩn hóa, nhưng vẫn có những khác biệt khiến Ireland hấp dẫn hơn, Susan Fratzke, nhà phân tích tại Viện Chính sách Nhập cư trụ sở Washington, nói. Ireland xử lý đơn nhanh hơn, không có xu hướng bài nhập cư mạnh như quốc gia châu Âu khác.
Tại sân bay thủ đô Dublin, Berrios đưa hộ chiếu cho quan chức nhập cư và xin được bảo vệ nhân đạo. Cô được hỏi về tên Tổng thống Ireland và trả lời chính xác, sau đó được chụp ảnh và lấy dấu vân tay. Berrios nhận thẻ định danh do Ireland cấp vào sáng hôm sau, hiệu lực một năm.
Berrios chung phòng với một số phụ nữ từ Somalia, Ai Cập và Pakistan trong khách sạn ở thị trấn gần Dublin. Giới chức có thể phỏng vấn Berrios kỹ hơn trong vòng 8-9 tháng, rồi ra quyết định về đơn xin tị nạn. Cô coi việc mình phải "tự trục xuất" là chiến thắng cho ông Trump, và vẫn lạc quan về hành trình.
"Bạn phải đánh đổi và luôn hy vọng mọi thứ sẽ như mình nghĩ, có thể không được đúng như vậy, nhưng cũng suýt soát rồi", Berrios nói.
Như Tâm (Theo AP, Denver Post)
Đọc bài gốc tại đây.