Vài giờ sau khi màn đêm buông xuống ở Tehran, Tư lệnh Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran nhấc điện thoại và ra lệnh bắt đầu chiến dịch Lời hứa Đích thực.
Trước khi đọc tên các sĩ quan quân đội cấp cao Iran đã thiệt mạng trong vụ tập kích của Israel vào đại sứ quán Iran ở Damacus ngày 1/4, thiếu tướng Hossein Salami, tư lệnh Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) hô vang một câu trong kinh Koran.
"Hãy chiến đấu với họ. Allah sẽ trừng phạt họ bằng chính bàn tay của các bạn. Ngài sẽ đánh bại họ và trao chiến thắng cho bạn", ông nói.
Vài phút sau, cuộc tấn công bắt đầu. Hơn 300 máy bay không người lái (UAV) và tên lửa bắt đầu hành trình bay kéo dài hàng giờ qua gần 2.000 km, hướng về lãnh thổ Israel.
Đây là cuộc đối đầu trực tiếp đầu tiên giữa hai quân đội hùng mạnh hàng đầu Trung Đông, sau nhiều thập kỷ âm thầm đối đầu nhau bằng các vụ ám sát và thông qua lực lượng ủy nhiệm.
Với cuộc tấn của Iran đêm 13/4, rạng sáng 14/4, cuộc xung đột đã được kéo ra khỏi bóng tối. Tại Tehran, nhiều người đã đổ xô tới các trạm xăng và cửa hàng tạp hóa, trong khi một số kéo tới quảng trường Palestine giương cờ Iran và Palestine. Tại Isfahan, người dân reo hò khi tên lửa bay qua mộ tướng Mohammad Reza Zahedi, người thiệt mạng trong vụ tập kích ở Damacus hồi đầu tháng.
Được tin Iran tập kích đồng minh Israel, Tổng thống Mỹ Joe Biden vội vàng rút ngắn kỳ nghỉ cuối tuần để trở lại Nhà Trắng, lo lắng đây chỉ là khởi đầu cho cuộc chiến toàn diện giữa Tel Aviv và Tehran.
Tại Israel, nơi cuộc tấn công được dự đoán từ lâu, chuyên cơ Wing of Zion của Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã cất cánh từ căn cứ không quân Nevatim để đảm bảo an toàn ngay trước khi tên lửa Iran phóng tới.
Cùng thời gian đó, hàng chục máy bay chiến đấu và hệ thống phòng thủ của Israel được kích hoạt để đánh chặn cuộc tấn công, với sự hỗ trợ của các đồng minh Anh, Jordan và Mỹ.
20h ngày 13/4, người dân địa phương nhìn thấy đoàn xe của Thủ tướng Israel nhanh chóng rời ngôi nhà của người bạn tỷ phú ở Jerusalem, nơi ông Netanyahu và vợ đang ở trong ngày Sabbath.
Những gì tiếp theo có lẽ đúng như dự tính của Iran. Trên khắp Iraq, Jordan và Lebanon, những hình ảnh UAV và tên lửa thắp sáng bầu trời đêm đã được lan truyền trên mạng xã hội. Một số người nhiệt tình cổ vũ, trong khi một hộp đêm tại Beruit ngừng nhảy múa để theo dõi những vũ khí bay qua đầu họ.
Những gì Tehran mong đợi là một màn phô diễn sức mạnh mà mọi người đều có thể nhìn thấy trong màn đêm, theo Holly Dagres, thành viên cấp cao tại Hội đồng Đại Tây Dương ở Mỹ.
"Trong mắt của giới lãnh đạo Iran, chiến dịch này thành công bởi họ đã có thể tấn công Israel trực tiếp từ lãnh thổ Iran và chứng minh rằng họ đang kiểm soát bầu trời", Dagres nói.
Khi UAV bắt đầu hành trình tập kích, người Israel tập trung ở nhà hoặc gần các hầm tránh bom. Một người Israel nói đùa về "những chuyến bay trực tiếp đầu tiên từ Iran tới Israel kể từ năm 1979", đề cập tới năm diễn ra Cách mạng Hồi giáo Iran.
Tuy nhiên, sự hài hước này dường như để che giấu nỗi sợ hãi của người Israel mà Thủ tướng Netenyahu đã nhiều lần cảnh báo suốt thập kỷ qua, đó là cuộc chiến toàn diện không thể tránh khỏi với Iran.
Khi Israel đã thoát khỏi cuộc tấn công với thiệt hại không đáng kể, phản ứng của Thủ tướng Netanyahu sẽ quyết định liệu cuộc tập kích này có còn đơn thuần là những đòn ăn miếng trả miếng hay sẽ là bước đệm cho cuộc chiến mà ông cảnh báo từ lâu.
Vài giờ sau khi tướng Salami phát động tấn công và hệ thống phòng không Israel đánh chặn 99% vũ khí của đối thủ, Iran tuyên bố chiến dịch kết thúc và họ đã hoàn thành nhiệm vụ đáp trả vụ tập kích vào sứ quán ở Damacus.
Cùng khoảng thời gian đó, ông Netanyahu điện đàm với Tổng thống Biden.
"Tổng thống Biden đã nói với Thủ tướng rằng Israel thực sự đã tiến xa với cuộc đánh chặn. Israel đã cho thấy rõ ưu thế quân sự của mình", một quan chức cấp cao Mỹ nói.
Israel đã phải đối mặt nhiều vụ tấn công bằng rocket từ các nhóm vũ trang Hezbollah và Hamas trong những năm qua và được bảo vệ bởi hệ thống Vòm Sắt. Người Israel đã quá quen với cảnh tượng hệ thống này khai hỏa, bám đuổi các mục tiêu tầm thấp và tạo ra những vụ nổ lớn trên bầu trời. Song đây là lần đầu tiên Israel bị một quốc gia khác tấn công kể từ năm 1991, thời điểm lãnh đạo Iraq Saddam Hussein phóng hàng chục tên lửa Scud vào Tel Aviv và Haifa khi Iraq xung đột với Mỹ, đồng minh thân cận nhất của Israel.
Tổng thống Mỹ George H.W. Bush khi đó đã thuyết phục thành công thủ tướng Yitzhak Shamir không trả đũa. Lần này, khi ông Biden theo dõi tình hình từ Nhà Trắng, ít nhất 100 tên lửa đạn đạo Iran đang lao qua bầu trời, chỉ cách mục tiêu trên lãnh thổ Israel vài phút hành trình.
Israel chịu thiệt hại không đáng kể nhờ hệ thống phòng thủ tinh vi trị giá hàng tỷ USD. Hệ thống phòng không Arrow của Israel đã tiêu diệt hầu hết tên lửa hành trình và đạn đạo của Iran, trong khi các đồng minh của Tel Aviv đánh chặn phần còn lại.
"Người Iran đã thấy thực tế rằng Israel có hệ thống phòng thủ tên lửa nhiều lớp rất mạnh mẽ. Và họ có lẽ cũng đã cố ý tính toán rằng cuộc tấn công sẽ không gây ra thương vong quá nhiều", Sima Shine, cựu quan chức cơ quan tình báo Mossad của Israel, nói.
Chuyên gia này cho biết Iran xem cuộc tấn công như "màn trình diễn" về khả năng của họ, song không muốn leo thang thành cuộc chiến toàn diện. "Thực tế là bây giờ chúng tôi có thể ngồi và chờ đợi, cân nhắc về việc không trả đũa vì cuộc tấn công không gây thương vong", Shine nói.
Tuy nhiên, với nhiều người dân Israel, đó vẫn là một đêm không ngủ, khi họ thấp thỏm theo dõi cuộc tấn công của Israel và băn khoăn về những gì có thể xảy ra sau đó.
Tại quận Silwan ở Đông Jerusalem, Abu Karam, 45 tuổi, cho biết cảm giác như cả khu phố đã ra ngoài để theo dõi cuộc tấn công. "Mọi người đều thức dậy. Bạn không thể nhìn lên bầu trời đỏ rực mà không sợ hãi", anh nói.
Shaily Niv, nhà trị liệu tại bệnh viện ở thành phố Jaffa, tối 13/4 mở điện thoại và thấy tin tức về cuộc tấn công trên mạng, cô hoảng loạn và nhanh chóng tắt điện thoại. Niv mô tả cuộc tấn công trong đêm là diễn biến đáng lo ngại mới nhất ở Israel, khiến cô cảm thấy tình hình khó có thể kiểm soát.
Nhiều người khác trong khi đó cảm thấy an tâm với hệ thống đánh chặn hiệu quả của Israel. Gần như ngay sau khi cuộc tập kích của Iran kết thúc sau 5 giờ, Israel đã trở lại nhịp sống bình thường. Công dân được phép rời hầm trú ẩn và tất cả hạn chế tụ tập đông người nơi công cộng cũng được dỡ bỏ trên toàn quốc vào tối 15/4.
Song đất nước vẫn còn cuộc chiến với Hamas ở Gaza. Và ở phía bắc, giống như những gì họ đã làm gần như hàng ngày trong 6 tháng qua, chiến đấu cơ Israel tiếp tục tấn công mục tiêu của Hezbollah ở Lebanon để đáp trả cuộc tấn công bằng rocket đêm hôm đó.
"Chúng tôi đã đánh chặn. Chúng tôi đã ngăn chặn cuộc tấn công. Cùng với nhau, chúng tôi sẽ chiến thắng", ông Netanyahu tuyên bố trên mạng X sau cuộc tập kích của Iran, ngầm báo hiệu rằng dù cuộc tấn công này có thể đã kết thúc, cuộc chiến của Israel vẫn còn tiếp tục.
Thanh Tâm (Theo FT, Washington Post, Reuters)
Đọc bài gốc tại đây.